- Ραβέλ, Μορίς
- (Ravel, Σιμπούρ, Ατλαντικά Πυρηναία 1875 – Παρίσι 1937). Γάλλος συνθέτης. Αν και έγινε γνωστός το 1895 με μια Χαμπανέρα, στην οποία έδινε τολμηρές αρμονικές λύσεις, η διείσδυση του Ρ. στον κόσμο της μουσικής υπήρξε αρκετά αργή. Φοίτησε στο Ωδείο του Παρισιού μέχρι το 1905 και έλαβε μέρος τέσσερις φορές χωρίς αποτέλεσμα στον διαγωνισμό του Βραβείου της Ρώμης, αν και είχε στο ενεργητικό του σελίδες όπως η Παβάνα για μια νεκρή ινφάντη, που συνέθεσε το 1899 για πιάνο και ξανάγραψε το 1912 για ορχήστρα, τα Συντριβάνια (1901), ένα Κουαρτέττο εγχόρδων (1902-1903). Ένα κλίμα εχθρότητας βάραινε τη μουσική του Ρ. μέχρι το 1907 (μια αποτυχημένη εκτέλεση των Φυσικών ιστοριών –για τραγούδι και πιάνο– έγινε αιτία να κατηγορηθεί και ως λογοπλόκος) όταν η Ισπανική Ραψωδία για ορχήστρα και αργότερα (1908) η σουίτα για πιάνο Gaspar de la nuit έφεραν την αναγνώριση της μουσικής του Ρ. ως ανεξάρτητης από τη μουσική του Ντεμπισί. Στο Ρ. η αρμονική λεπτότητα, που χαρακτηρίζει τον μουσικό εμπρεσιονισμό του Ντεμπισί, σκληραίνει ως προς την πλαστικότητα των συγχορδιών, ενώ η μελωδία ξαναβρίσκει μια καινούργια, κομψή γραμμικότητα, ακόμα και μέσα στον εκλεπτυσμένο πλούτο του αρμονικού πλέγματος. Παραδειγματικά είναι, από την άποψη αυτή, το μπαλέτο Δάφνις και Χλόη (που ανέβηκε το 1912) –από το οποίο ο Ρ. έβγαλε κατόπιν δύο σουίτες για ορχήστρα– και, στο τέλος πια της καριέρας του, δύο κοντσέρτα για πιάνο και ορχήστρα σε σολ μείζονα και ρε μείζονα (το τελευταίο μόνο για αριστερό χέρι), και τα δύο του 1931. Τα είκοσι χρόνια που μεσολάβησαν από το μπαλέτο Δάφνις και Χλόη μέχρι τις συνθέσεις αυτές, είναι γεμάτα κυρίως από ενορχηστρώσεις μουσικών συνθέσεων, που αρχικά είχε γράψει για πιάνο, από τις οποίες, εκτός από την Παβάνα που ήδη αναφέρθηκε, ξεχωρίζουν τα Ευγενικά και αισθηματικά βαλς και οι σουίτες Η Μάνα μου η Χήνα και ο Τάφος του Κουπρέν. Το 1925 ανέβηκε η όπερα Το παιδί και τα μάγια και το 1928 και 1930 τα μπαλέτα Μπολέρο και Βαλς, από τα οποία το δεύτερο είχε γραφεί 10 χρόνια πριν.
Θύμα μιας σοβαρής νευρικής υπερκόπωσης, ο Ρ. πέρασε μαρτυρικά τα τελευταία χρόνια της ζωής του. Το 1933-34, με τα Τρία τραγούδια του Δον Κιχώτη στη Δουλτσινέα, κλείνει την καταπληκτική του σταδιοδρομία ως συνθέτη, έχοντας ήδη δοξαστεί και ως πιανίστας και ως αρχιμουσικός.
Περίφημη είναι η ενορχήστρωση των Εικόνων μιας έκθεσης του Μουσόργκσκι και σοφή η αναθεώρηση των απάντων του Μέντελσον για πιάνο.
Ο συνθέτης και διευθυντής ορχήστρας Μορίς Ραβέλ.
Dictionary of Greek. 2013.